Η ιστορική μεταφορά των λειψάνων του Αγίου Μάμα στα Αφροδίσια
Βιογραφία Αγίου Μάμαντος
Ο Άγιος Μάμας γεννήθηκε στην Παφλαγονία της Μικράς Ασίας το 260 μ.Χ. από γονείς χριστιανούς, οι οποίοι συνελήφθησαν για τη χριστιανική τους δράση και φυλακίστηκαν.
Ο Άγιος γεννήθηκε στη φυλακή και επειδή οι γονείς του, ο Θεόδοτος και η Ρουφίνα, πέθαναν εκεί, ανέλαβε να τον μεγαλώσει κάποια γυναίκα που ονομαζόταν Αμμία Ματρώνα. Αυτή ήταν ευσεβής χριστιανή και σε αυτήν οφείλεται το όνομα του Αγίου.
Η παράδοση λέει ότι ο μικρός συνήθιζε να τη φωνάζει «μάμα».
Κατά την εφηβική του ηλικία ο Μάμας συνελήφθη από ειδωλολάτρες, που τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια.
Τελικά του κρέμασαν στο λαιμό ένα σιδερένιο ραβδί και τον έριξαν στο νερό για να πνιγεί. Κατά θαυματουργό τρόπο ο Άγιος επέζησε αλλά πιάστηκε ξανά από τους βασανιστές του και ρίχτηκε σε αναμμένη κάμινο.
Και αυτή τη φορά κατάφερε να βγει σώος. Όταν έριξαν επάνω του άγρια ζώα, τα τελευταία όχι μόνο δεν τον κατασπάραξαν αλλά ούτε και τον πείραξαν.
Σύμφωνα με την παράδοση ένα λιοντάρι τον δέχθηκε στη ράχη του και τον μετέφερε μακρά των άλλων θηρίων, εξ ου και η θεματογραφία της αγιογράφησής του.
Τελικά, οι εχθροί του αποφάσισαν να τον εκτελέσουν με τρίαινα. Το φονικό όργανο διαπέρασε τα σπλάγχνα του Αγίου, ο οποίος και παρέδωσε το Πνεύμα.
Σήμερα πολλοί ναοί στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο είναι αφιερωμένοι στον Άγιο Μάμα(ντα).
Η φήμη του Αγίου και η απόδοση τιμών προς αυτόν εξαπλώθηκε από την Καππαδοκία στη Χίο, στην Κωνσταντινούπολη αλλά και στη Μακεδονία. Στη Χαλκιδική, σε ένα από τα χωριά που έχουν το όνομά του, λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο μεγάλη εμποροπανήγυρη, στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Απολυτίκιο Αγίου
Παφλαγονίας το κλέος και μαρτύρων αγλάϊσμα,
φύλαξ και φρουρός των Κυπρίων, ανεδείχθης Μάμα μάρτυς ένδοξε.
Την θάλασσαν διήλθεν ώσπερ ζών, και ταύτης τρικυμίας χαλινών,
θαυμασίως λάρνακά σου, Μόρφου τη πόλει κατεστήριξας.
Διό εν τη μνήμη σου σοφέ, ευώδες μύρον βρύει εξ αυτής.
Δόξα τω Θεώ τω ενεργούντι δια σού πάσιν ιάματα.
Ο ΕΥΣΕΒΗΣ ΤΟΥΡΚΟΣ
Επίσης, στο βιβλίο «Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ» που συνέγραψε η Άννα Μαραβά – Χατζηνικολάου αναφέρονται τα εξής:
«Στα παλιά τα χρόνια, λέει η παράδοση, ένας Τούρκος είχε κάνει αχυρώνα την Εκκλησία της Μαμασού, που η μισή είναι χτισμένη και η άλλη μισή λαξευτή. Μια μέρα το άχυρο πήρε φωτιά μοναχό του και καταστράφηκε όλο.
Ο Τούρκος δεν κατάλαβε τίποτα και ξαναγέμισε με άχυρο το κτίριο.
Το άχυρο όμως έπαιρνε διαρκώς φωτιά.
Στο τέλος κουράστηκε με αυτή την ιστορία και αποφάσισε να κάνει την Εκκλησία σταύλο.
Την πρώτη μέρα ψόφησε ένα ζώο, την δεύτερη άλλο, την τρίτη άλλο ως το τελευταίο. Ο Τούρκος, που ήταν άνθρωπος ευσεβής, κατάλαβε πως κάποιο μυστήριο συμβαίνει εκεί. Έσκαψε μέσα και ανακάλυψε πρώτα μια Χριστιανική Εκκλησία κι έπειτα τα λείψανα του Αγίου Μάμα.
Από τότε το κτίσμα έγινε τόπος προσκυνήματος, ονομάστηκε Ζιαρέτ Κιλισσέ, δηλαδή προσκύνημα – εκκλησία.
Στον Άγιο πήγαιναν απαραίτητα οι νιόπαντροι απ’ όλη την περιφέρεια, αλλά και από μακριά και από την Καισάρεια ακόμα, για να θεμελιώσει ο Άγιος το σπιτικό τους.
Πήγαιναν επίσης οι άτεκνοι και τάζανε, αν αποκτήσουν παιδί να του δώσουν το όνομα του Αγίου.
Εκεί γινόταν μεγάλο πανηγύρι δύο φορές τον χρόνο. Στις 21 Μαΐου, γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και στις 15 Αυγούστου. Οι Αρμένηδες γιόρταζαν στις 2 Σεπτεμβρίου.
Τον Άγιο εμείς οι Έλληνες τον λέγαμε ο Άγιος Μάμαντος, οι Αρμένηδες ο Άγιος Μάμας και οι Τούρκοι Σαμμάς ή Μαμασούν Μπαμπάς, δηλαδή Άγιος της Μαμασού.
H ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΣΤΑ ΑΦΡΟΔΙΣΙΑ
Η μεταφορά των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Μάμαντος από την Αθήνα στα Αφροδίσια έγινε στις 18 Αυγούστου 2001 και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα τόσο για τα Αφροδίσια όσο και για ολόκληρη την Χίο.
Η μεταφορά αυτή έγινε με πρωτοβουλία του Συλλόγου εν Αττικής Αφροδισιανών «Ο Άγιος Μάμας».
Η ιστορία της μεταφοράς των Ιερών Λειψάνων ξεκινά τον Νοέμβριο του 2000, μήνας κατά τον οποίο ο Ιερέας Απόστολος Καμπουρόπουλος τοποθετήθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Περιστερίου στον Ιερό Ναό της Αγίας Αναστασίας Περιστερίου, ερχόμενος από την Ιερά Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου.
Ο Πατέρας Απόστολος έφερε μαζί του και ένα τμήμα των Ιερών Λειψάνων τα οποία φυλάσσονταν στο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Καρβάλης Καβάλας.
Ήταν εκείνος ο οποίος μετέφερε τα Ιερά Λείψανα του Αγίου στα Αφροδίσια, το ευλογημένο εκείνο τριήμερο του Αυγούστου του 2001. Να πώς περιγράφει ο ίδιος την εμπειρία του:
«Οι Αφροδισιανοί της Αθήνας ανέλαβαν την δαπάνη της κατασκευής ασημένιας λειψανοθήκης, στην οποία και εναποτέθηκαν τα ιερά λείψανα του Αγίου.
Συγκινητική δε ήταν και η φετινή μεταφορά (18- 20 Αυγούστου 2001) των λειψάνων στα Αφροδίσια της Χίου για αγιασμό της ομώνυμου Ενορίας.
Ανεπανάληπτες οι στιγμές που ζήσαμε. Πλήθος ευσεβών Χριστιανών από όλη την Χίο, με επικεφαλής τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Χίου κ.κ. Διονύσιον υπεδέχθησαν τα Ιερά Λείψανα.
Εντυπωσιασθήκαμε από τον ενθουσιασμό και την χαρά τους. Πληροφορηθήκαμε από κοντά , με πόση ευλάβεια τιμούν οι Χιώτες τον Άγιον Μάμα.
Ξεχωριστή δε εντύπωση μας προκάλεσε η παρατιθέμενη κοινή τράπεζα, μετά την Θεία Λειτουργία. Άπαντες συμμετέχουν στο κοινό τραπέζι, αναβιώνοντας, όπως χαρακτηριστικά μας ετόνισε ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης τις κοινές Τράπεζες της Αγάπης των πρώτων Χριστιανικών χρόνων.
Ως αντίδωρον δε των όσων πνευματικών εμπειριών λάβαμε κατά την παραμονή μας στη Βόρειο Χίο, κατόπιν αδείας του οικείου μας Ποιμενάρχου Μητροπολίτου Περιστερίου κ.κ. Χρυσόστομου εναποθέσαμε ιερό Λείψανο στον ιερό Ναό του Αγίου Μάμαντος στα Αφροδίσια της Χίου για να αποτελούν για την Ενορία, την αφιερωμένη στον Άγιο αλλά και για όλη την Χίο, συνεχή πηγή ευεργετική χωρίς τέλος».
Η λατρεία του Αγίου Μάμα μπορεί να έφθασε στην Χίο από την Καππαδοκία, διότι έχουμε μετακίνηση πληθυσμών από εκεί προς τα παράλια κατά τον 16ο αιώνα.
Είναι πιθανό επίσης, η λατρεία του Αγίου να έφθασε από την Κωνσταντινούπολη , όπου ήταν γνωστός ο Άγιος και υπήρξε κύμα προσφύγων προς τη Χίο.
Αν και ο Άγιος Μάμας συγκαταλέγεται στους λιγότερο δημοφιλείς Αγίους της Εκκλησίας μας, παρόλα αυτά υπάρχουν σε πολλά μέρη της Ελλάδας εκκλησίες αφιερωμένες στην χάρη του.
Μάλιστα στη Χαλκιδική υπάρχει ένα μεγάλο χωριό το οποίο ονομάζεται Άγιος Μάμας και στο οποίο λαμβάνει χώρα ένα μεγάλο τριήμερο πανηγύρι προς τιμήν του Αγίου κάθε χρόνο τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου, οπότε και η Εκκλησία μας τιμά την χάρη του.
Επίσης στην Κύπρο θεωρείται ένας από τους προστάτες του νησιού και πολλές εκκλησίες αλλά και μοναστήρια είναι αφιερωμένα σε αυτόν. Εκκλησίες του Αγίου Μάμαντος συναντάμε επίσης στην Κρήτη στο νομό Χανίων, στην Σύρο, στην Κάσο,στην Κάλυμνο,στην Μύκονο, στα Κύθηρα, στην Κάρπαθο, στη Μήλο και στη Νάξο.
Πέρα από την Ελλάδα και την Κύπρο, τιμάται και σε άλλες χώρες όπως ο Λίβανος, η Ιταλία και η Ισπανία.
Στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στο Μπιλμπάο, το γήπεδο της ομάδας της πόλης Αθλέτικο Μπιλμπάο, έχει πάρει από αυτόν το όνομά του (Σαν Μαμές – San Mamés), καθώς βρίσκεται δίπλα από μία εκκλησία προς τιμήν του, ενώ οι παίκτες της ομάδας αποκαλούνται με το προσωνύμιο “τα λιοντάρια” (Los leones), αναφορά στο μαρτύριο του.
Κείμενα: Νίκος Κορδιστός
& Βιβλίο για τον Άγιο Μάμα