Χίος

[ Η ΧΙΟΣ ]

Στην σελίδα αυτή θα βρείτε πληροφορίες για την Νήσο Χίο.Τα στοιχεία που αναφέρονται σε αυτήν την σελίδα προέρχονται από το βιβλίο “Αφιέρωμα στον Άγιο Μάμα , προστάτη των Αφροδισίων Χίου” , το οποίο επιμελείται η φιλόλογος κυρία Γεωργία Μπάκα.

Η Χίος βρίσκεται στο Βόρειο–Ανατολικό Αιγαίο , κοντά στις ακτές της Μικράς Ασίας και ανάμεσα στην Λέσβο και την Ικαρία. Έχει πληθυσμό περίπου 50.000 μονίμων κατοίκων.

Μορφολογία Εδάφους

Το 38% του εδάφους του νησιού είναι ορεινό και το υπόλοιπο πεδινό. Στα Βόρεια του νησιού υψώνεται το Πεληναίο , με ψηλότερη κορυφή τον Άγιο Ηλία ( 1.297 μ.) . Χαμηλότερα βουνά είναι το Όρος (1.186 μ.) και η Αμανή (764 μ.) , από όπου και έχει πάρει το όνομα του ο Δήμος στον οποίο ανήκουν διοικητικά και τα Αφροδίσια. Στα Νότια και Νοτι0ανατολικά σχηματίζονται πεδινές εκτάσεις που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό της γεωργικής παραγωγής του νησιού. Τα παράλια της Χίου δεν εμφανίζουν ιδιαίτερο διαμελισμό. Από τους όρμους σπουδαιότεροι είναι της Καλαμωτής , του Πασαλιμανιού , της Αλύντας , του Μαρμαρά , της Λαγκάδας και της Βολισσού. Οι ποταμοί που κατεβαίνουν από τις κορυφές των βουνών , είναι μικροί . Το κλίμα είναι γλυκό και ήπιο , όμοιο με αυτό των περισσότερων νησιών του Αιγαίου.

Οικονομία

Η οικονομία του νησιού στηρίζεται στην αγροτική παραγωγή και στο ναυτιλιακό συνάλλαγμα.Καλλιεργούνται 175.000 στρέμματα περίπου. Το πολυτιμότερο αγαθό που παράγεται στην Χίο είναι η πασίγνωστη μαστίχα . Εκτός από την μαστίχα άλλα προϊόντα του νησιού είναι το λάδι , οι ελιές , τα μανταρίνια, τα λεμόνια, τα πορτοκάλια, τα νεράντζια , τα σύκα και τα αμύγδαλα. Καλλιεργούνται επίσης δημητριακά , όσπρια, λαχανοκηπευτικά,πατάτες και οινοάμπελοι. Μικρή ανάπτυξη σημειώνει η κτηνοτροφία και η αλιεία η οποία γίνεται μεταξύ Χίου και Μικράς Ασίας.

Από το υπέδαφος εξορύσσονται λιγνίτης, αντιμόνιο και ψευδάργυρος.Κυρίως όμως γίνεται εκμετάλλευση των μαρμάρων (λευκών,κόκκινων και ρόδινων) που ήταν γνωστά από την αρχαιότητα (περιοχή Λατόμι).

Αξιόλογη είναι η παραγωγή γλυκισμάτων (γλυκά κουταλιού) , των οποίων η φήμη έχει ξεπεράσει τα όρια της Ελλάδας.

Η Χίος είναι πατρίδα μεγάλων εμπόρων και εφοπλιστών ( όπως ο Ανδρέας Συγγρός και ο Δρομοκαίτης , ο Λιβανός, ο Καρράς, ο Καβουνίδης) οι οποίοι έχουν ευεργετήσει ποικιλότροπα την ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η τουριστική κίνηση του νησιού η οποία αυξάνει σταθερά τα τελευταία χρόνια.

Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Αιθάλη , πιθανότατα επειδή το χρώμα του ήταν μαύρο. Το νησί λεγόταν και Πιτυούσα ή Οφιούσα λόγω του εδάφους και των πολλών όφεων , αλλά και Μάκρις λόγω του σχήματος.

Η λέξη Χίος θεωρείται ότι είναι φοινικική ή συριακή και σημαίνει μαστίχα ή όφεις. Οι αρχαίοι ερμήνευαν την ονομασία από την νύμφη Χιόνη , κόρη του οικιστή της Χίου Οινοπίωνος, ο οποίος ήταν γιος του Διόνυσου και εγγονός του Μίνωος και φυσικά διδάχτηκε την οινοποιία από τον πατέρα του. Μια άλλη παράδοση αναφέρει , ότι η Χίος πήρε το όνομά της από τον Χίο , γιο του Ποσειδώνα.

Οι Πελασγοί, οι Κρήτες,οι Λέλεγες και οι Κάρες ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού. Μετά την εμφάνιση των Ιώνων (1.100 π.Χ.) η Χίος έγινε μέλος του Πανιώνιου , μιας δωδεκαμελούς Ιωνικής ομοσπονδίας. Ξεκίνησε με πολίτευμα βασιλείας και γνώρισε σταδιακά την αριστοκρατία, την ολιγαρχία, την τυραννία και τέλος την δημοκρατία.

Το 498 π.Χ. έπεσε στα χέρια των Περσών . Οι Χίοι συμμετείχαν στους εμφυλίους πολέμους των Ελλήνων . Στην αρχή συμμάχησαν με τους Αθηναίους αλλά αργότερα με τους Σπαρτιάτες.Ακολούθησαν η Μακεδονική , η Ρωμαϊκή , η Βυζαντινή και η Τούρκικη κυριαρχία.

Λόγω της θέσεως της και των εκλεκτών προϊόντων της , η Χίος είχε πάντοτε ανεπτυγμένο εμπόριο. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού , είχε οικονομική άνεση και δυνατότητα πνευματικής και κοινωνικής εξέλιξης , περισσότερο από άλλα μέρη της Ελλάδας. Τα πλούσια αγαθά της Χίου ήταν αφορμή για να τύχουν οι κάτοικοι προνομίων από τους Τούρκους και τους Λατίνους αλλά και να υποστούν εκμετάλλευση . Αποκορύφωμα της εκμετάλλευσης είναι η Σφαγή της Χίου , το 1822. Αυτή η άγρια καταστροφή ήταν η αφορμή για να αντιληφθεί η Ευρώπη την ποιότητα των εχθρών και να δημιουργηθεί τάση Φιλελληνισμού.

Η Χίος διεκδικεί την καταγωγή του Ομήρου μαζί με άλλες 6 πόλεις . Μάλιστα στην Χώρα της Χίου , υπάρχει περιοχή η οποία ονομάζεται Δασκαλόπετρα , εξαιτίας ενός βράχου που υπάρχει , στον οποίο εικάζεται ότι καθόταν και έγραφε τα έπη του ο Όμηρος. Επίσης, στην Βολισσό υπάρχει το σπίτι στο οποίο – σύμφωνα με τις παραδόσεις – κατοικούσε ο Όμηρος.

Σημαντικές χρονολογίες στην ιστορία του νησιού είναι :

1225 : Ο Ιωάννης Βατάτζης απελευθερώνει τη Χίο από τους Λατίνους Σταυροφόρους.

1261: Υπογραφή συνθήκης για εμπορικό σταθμό Γενοατών.

1566: Υποταγή στους Τούρκους.

1822: Σφαγή της Χίου.

1912: Απελευθέρωση.

3.ΠΗΓΕΣ [επάνω]

Ο Vincento Maria Coronelli μας διηγείται ότι η Χίος λεγόταν και Οφιούσα , διότι ένας δράκος υπερμεγέθης έδιωχνε τους κατοίκους και κατέτρωγε τα πάντα. Οι κάτοικοι λοιπον έβαλαν φωτιά και έκαψαν τα πάντα και από τα οστά του κρανίου που βρήκαν, κατάλαβαν το μέγεθος του θηρίου. Είχε όμως πληροφορίες ο περιηγητής και για τον αρχαίο πολιτισμό του νησιού.Γλύπτες που έδιναν ζωή στα άψυχα ήταν ο Βούβαλος και ο Ανθέμιος.

Ο Francesco Piacenza (17ος αιώνας ) αναφέρει ότι στην Απανωμερέα ( το βόρειο τμήμα του νησιού), που ήταν γεμάτη βουνά, πηγές , σκοτεινά δάση , πάνω σε μια κορυφή , ήταν ένα βουνό που λεγόταν Χαλάντρε. Γνώριζε επίσης και το Αγίασμα (ανάμεσα Χαλάντρε- Κορόνια) με τα θειούχα νερά (Αγία Ελένη) που θεράπευαν .

Ο Francesco Lupazolo βεβαιώνει ότι σε μια σπηλιά στην Αγία Ελένη , υπήρχε ιαματικό νερό και ζούσαν εκεί δύο μοναχοί. Το νερό σκότωνε τους κατοίκους όταν έκαναν υπερβολές στην πόση του.

Από την αρχαιότητα η Χίος έχει να παρουσιάσει καλλιτέχνες : τους αδραντοποιούς Μικκιάδη, Άγχερμο και Βούπαλο , τον μεταλλουργό Γλαύκο , τον ιστορικό Θεόπομπο, τον μουσικό Δημόκριτο και βέβαια φιλονικεί για την καταγωγή του Όμηρου.

Στην νεότερη εποχή , επιστήμονες και καλλιτέχνες από την Χίο είναι : ο Λέων Αλλάτιος , ο Αδαμάντιος Κοραής , ο Νεόφυτος Βάμβας, Ευστ.Αργέντης, ο Ιω.Συκουτρής, ο Κων.Άμαντος , ο Εμ.Ροϊδης, ο Λ.Πορφύρας , ο Ιω. Ψυχάρης , ο Γ.Θεοτοκάς , ο Γ.Σουρής κ.α.